Hoe laat je imperfectie er gewoon zijn?

Degene die je vertelt dat het beter kan, ben je zelf. Psycholoog Kristin Neff legt uit waarom het dan toch zo lastig om dat verhaal wat je aan jezelf ophangt om te draaien.

Ik ben niet gauw tevreden met mezelf. Als ik iets maak of doe, zie ik aan het einde van de dag vooral waar ik steekjes heb laten liggen, vallen of waar ik ze gewoon maar een beetje aan elkaar heb geflanst zonder überhaupt te weten hoe je zo’n steekje nu precies zet (of steekt?). En alles wat toevallig wel goed gaat, is dan ook precies dat: leuk toeval.

Het helpt als ik de schuld op iets anders kan schuiven, zoals belachelijk hete dagen waarop elke hersencel smelt en mijn gebrekkigheid dus niet aan mezelf ligt, maar in de regel is er maar weinig waar de schuld echt naartoe kan en ligt mijn imperfecte bestaan toch weer aan mijn onvermogen om er iets beters van te bakken.

Is het ooit af?

En zo blijf ik streven naar beter, ook al heb ik geen idee wat dat ‘beter’ dan zou moeten zijn, maar het is nooit beter en het is al helemaal nooit af en aan het einde van de dag blijf ik weer achter met mijn ontevreden zelf en een paar gebrekkige steekjes.

Laat ik het zo zeggen: als je jezelf voorhoudt dat je aldoor tekortschiet, wordt het leven er niet makkelijker op. Laat staan leuker.

Menselijk geklungel

Een beetje oké zijn met die onkunde lijkt me dan ook heerlijk en de workshop van de Amerikaanse psycholoog Kristin Neff¹ waar ik via mijn werk voor de Self-Compassion Academy bij kon aanschuiven kwam dan ook als geroepen.

‘Want,’ zo beaamt Neff in de eerste vijf minuten van haar talk, ‘we denken vaak dat iedereen een perfect en probleemloos leven leidt, maar mens-zijn betekent per definitie imperfect zijn.’

‘Life’s messy,’ zei ze vervolgens wel een keer of tien, misschien wel vijftien. Opdat je niet vergeet dat de rommel die je ervan maakt ook gewoon een logisch voortvloeisel is uit het leiden van elk willekeurig leven; geen uitzondering omdat je imperfecties en jij er weer ‘s geen pepernoot van weten te bakken.

Waarom is imperfectie niet welkom?

Je bent dus niet de enige bij wie het er intern chaotisch aantoe gaat en ook niet de enige die moeite heeft om die chaos vervolgens te laten voor wat het is.

En dat is logisch, legt Neff uit, want die houding zit ingebakken in onze cultuur en evolutie.

We groeien op met het idee dat we hoofdzakelijk vooruitkomen door onszelf te pushen en bekritiseren en dat we pas wat waard zijn als we goed, nee wacht, beter, ons best doen.

Wie niet doorzet, is zwak of lui, wie niet naar behoren presteert heeft dat volledig aan zichzelf te danken en wie tenslotte aan die triviale prestaties zijn eigenwaarde ophangt, mag achteraan in de perfectionistische rij aansluiten.

Voel je ‘m? Ik wel hoor.

Make imperfection great again 💪

Inmiddels weten we: die kritische houding werkt averechts.

Neff: ‘Als je een vijand van jezelf bent, maak je jezelf zwakker, niet sterker.’ Zelfkritiek werkt tot op zekere hoogte, maar vaak draaien we door en ondermijnt het je prestaties.

‘Zelfkritiek stimuleert je sympathische zenuwstelsel (het vecht-vluchtsysteem), verhoogt je cortisolniveau en maakt je scherp. Maar als je jezelf blijft bekritiseren, maak je het alleen maar lastiger om met de situatie om te gaan en voel je je meer en meer gespannen.’

Dat de dingen fout gaan, is menselijk. Dat je kritisch op je kunnen bent, is dat ook. Dat je jezelf vervolgens afstraft omdat je mens bent, is dat natuurlijk niet.

Iedereen is een rommeltje

‘Neem het allemaal niet zo persoonlijk,’ zegt Neff daarom wel een keer of tien, maar in ieder geval altijd een keer meer dan ‘life’s messy’.

Gaat iets mis of niet zoals gehoopt? Denk niet ‘waarom ik?’, maar vraag jezelf af wat je ervan kunt leren, zonder een pistool tegen je eigen voorhoofd te zetten als je ook dat antwoord niet hebt.

Wat je te doen staat?

Imperfectie is volgens de psycholoog niet iets om op te lossen, maar om ruimte voor te maken.

Het gaat er immers toch wel zijn (life’s nu eenmaal messy) en aan het einde van de dag (of-ie nu bloedheet is of niet) is het juist dat onvermogen om ergens pepernoten van te bakken, dat je met de rest van de mensheid verbindt.

Die onkunde is universeel, legt Neff uit. Iedereen laat steekjes, ballen, riemen en zijn moeder vallen.

Dat is misschien niet de main character energy waar je op had gehoopt toen je jezelf een verfijnd weggetje door het leven begon te banen, maar in ieder geval wel ✨ heel herkenbaar ✨.

P.S. Lees hier mijn andere inzichten uit de workshop van Kristin Neff.

P.P.S. Zo houd je je kritische zelf een beetje in toom:

Hoe houd je jouw kritische zelf in-check?

1. Neff doet al twintig jaar onderzoek naar zelfcompassie en pionierde het onderzoeksveld. Inmiddels zijn we 8510 studies verder (van Neff en aderen) en wordt de uitkomst een beetje saai (haar woorden!!!): zelfcompassie heeft een rammend positief effect op je welzijn, voorkomt dat je in een negatieve denkspiraal terechtkomt en is eerlijk gezegd gewoon de main character energy waar ik persoonlijk naar op zoek ben.